رسالت و مسئولیت های معلم بسیجی

یکی از نویسندگان نظام گذشته در مصاحبه با رادیو آمریکا می‌گوید :

«بطور کلی کسانی که با قلم و اندیشه ارتباط دارند نسبت به این موضوع کمتر توجه دارند که حکومت ایران بر اساس یک کودتا یا یک توطئه بر سرکار نیامده که با یک فشار ساده از میدان به در رود».

این عنصر فرهنگی وابسته به نظام گذشته اشاره دارد به اینکه مقابله با جمهوری اسلامی تنها از طریق فرهنگی امکان پذیر است.

این خط فکر مورد تایید اکثر طراحان قرار گرفت. بعد از این مرحله حتی جریانهایی که خط مشی مسلحانه را علیه نظام جمهوری اسلامی دنبال می‌کردند، به تلاش جهت ضربه زدن به فرهنگ انقلاب پرداختند.

امروز بحث تهاجم فرهنگی که به تعبیر حضرت آیت الله خامنه ای به شبیه خون فرهنگی و در کلامی دیگر به ناتوی فرهنگی تبدیل شده است. بیشترین حجم برنامه‌ها و معادلات نظام استکباری را بر علیه نظام جمهوری اسلامی داراست که پرداختن به آن در این مقوله نمی گنجد.

به دنبال تذکرات مهم امام راحل (ره) و تاکیدات مقام معظم رهبری در مورد خطر انحراف فرهنگی نظام استکباری، وظیفه سنگینی متوجه آحاد مردم خصوصاً دو مرکز عمده فرهنگی حوزه و دانشگاه خواهد بود.

یک شیوه موثر در مقابله با تهاجم فرهنگی حضور تفکر و فرهنگ بسیجی در مراکز فرهنگی ،علمی و هنری است.

در این ارتباط اقدامات فرهنگی زیر می تواند در مقابله با تهاجم فرهنگی موثر واقع گردد .

1-1- رشد متعادل و همه جانبه جوانان

آموزش و پرورش اهرم توانمند کشورهایی است که در صدد بسط و توسعه سریع همه منابع خود از جمله منابع انسانی هستند. بسیاری را اعتقاد بر آن است که نظام آموزشی موجب شده که استعدادها و قابلیت‌های انسانی عمدتا در زمینه پیشرفت علمی و فنی مورد بهره‌برداری قرار گیرند. نظام آموزشی ممکن است با تاکید بر توسعه و تولید ، قویاً در جهت تحقق هدف‌های فنی هدایت شود و همین موضوع می‌تواند موجب ضعف در نظام‌های فرهنگی و ارزشی جامعه شود. در این میان معلمین بسیجی می‌توانند نقش ویژه‌ای در رشد متعادل و متوازن جوانان ایفا نمایند تا جوانان ما با حفظ زمینه‌های فرهنگی و اعتقادی در ابعاد مختلف علمی و تخصصی پرورش یابند.

2-1- افزایش آگاهی جوانان از آسیب های اجتماعی

امروزه در اغلب کشورها، صنعتی شدن و توسعه تکنولوژیکی سبب شده است تا سطح زندگی مردم دستخوش تغییرات قابل توجهی گردد و پیشرفت‌هایی در کل جامعه به وجود بیاید، ولی به موازات آن مسایل و مشکلات جدیدی پدیدار شده است. عدم توجه به موضوعات جدید و مشکلات اجتماعی عمدتا در حوزه مسایل و روابط انسانی است. این مهم می تواند با تغییر در برنامه‌های آموزشی تا حدودی مرتفع شود. معلمین بسیجی با ایفای نقش واقعی خود در نظام آموزشی کشور حل این مشکل را تسهیل و تسریع خواهد کرد. اگر معلمین بسیجی در کنار آموزش‌های تخصصی خود آگاهی دانش آموزان را از ماهیت و اساس ارزش‌های اعتقادی و فرهنگی و اولویتهای آن در کنار شناخت مشکلات جدید ناشی از توسعه و پیشرفت افزایش دهند، می‌توان ضمن حفظ عناصر و ارزش‌های اسلامی جامعه، عناصر و ارزش‌های نوین متناسب با پیشرفت جامعه را با برخورداری از پشتوانه فرهنگی به خوبی دنبال کرد .

3-1- افزایش اعتماد به نفس در جوانان

به اعتقاد روان‌شناسان، برای کسب موفقیت در هر کاری، داشتن اعتماد به نفس و خودباوری ضروری است. اعتماد به نفس موضوعی اکتسابی است که باید از ابتدا در ذهن و جان کودکان ما شکل گیرد. شاید مهمترین انتظاری که از معلمین بسیجی می‌رود، دمیدن روح امید، خواستن و توانستن در کالبد نونهالان و امیدان این مرز و بوم است.

مقام معظم رهبری در این رابطه می‌فرمایند:

«یکی از نشانه‌های این اعتماد به نفس، قدم گذاشتن ملت ایران در میدانهای کشفیات علمی سطح بالاست، یکی‌اش مسئله‌ی انرژی هسته‌ای است که حالا در دهان همه‌ی مردم ما هست؛ اما فقط این نیست؛ در بخشهای بسیار حساس، بسیار دقیق، بسیار نو، جوانان ما، دانشمندان ما، برجستگان ما وارد میدان شدند، کارهای بزرگ انجام دادند؛ همین مسئله‌ی سلولهای بنیادی، کشف داروهای جدید و بی‌سابقه برای برخی از بیماریهای صعب‌العلاج ... ایرانی استعداد خودش را به میدان آورد و اعتماد به نفس نشان داد و پیش رفت و بعد از این هم پیش خواهیم رفت »²

 در فرازی دیگر می فرمایند:

«این جلوه‌های امیدوارکننده نشان می‌دهد که بر خلاف تلاش‌های بیگانگان برای القای حس ناتوانی در ملت ایران، احساس توانایی، اعتماد به نفس و اتکای به خود در ملت ایران در حال شکل‌گیری و تعمیق است؛ مخاطب اصلی و اولی شمایید. آنی که ما به شدت نیازمند اعتماد به نفس او هستیم، قشر جوان ماست؛ بخصوص قشر جوان اهل علم و فرزانه و بالقوه اداره کننده‌ی بخشی از آینده‌ی این کشور؛ چه اداره کننده‌ی علمی، چه اداره کننده‌ی سیاسی، چه اداره‌کننده‌ی عملی و اجرایی. این قشر باید توصیه‌ی به اعتماد به نفس را درست به گوش بشنود و از اعماق دل بپذیرد و در همه‌ی فعالیتهای خود آن را محور و ملاک قرار بدهد»³.

در خصوص تاکید بر اعتماد به نفس ملی در سطح نخبگان  می فرمایند : «اعتماد به نفس ملی باید در نخبگان یک کشور بروز کند. مهمترین تأثیرش این است که حالت انتظار کمک و دستگیری از دیگران را از انسان می‌گیرد. ملتی که به خودش اعتماد ندارد،‌ همیشه منتظر است برای او چیزی فراهم کنند و به او بدهند. وقتی منتظر بودید برایتان غذای آماده بیاورند، دیگر غذا درست نمی‌کنید؛ غذا درست کردن هم بلد نمی‌شوید. این یکی از خطرات عمده است، خیلی هم واضح است؛ یعنی چیز فلسفی پیچیده‌ی مشکلی نیست. اما همین شیء واضح و ساز و کار واضح برای عقب‌ماندگی کشور، گاهی از نظر ماها مورد غفلت قرار می‌گیرد»⁴.

با دقت در فرمایشات مقام معظم رهبری، می‌توان مهمترین رسالت معلم بسیجی را در رشد و ارتقاء خودباوری و اعتماد به نفس در جوانان و دانش آموزان این مرز و بوم دانست که ریشه و اساس تحقق بسیاری از انتظاراتی است که از نسل آینده وجود دارد .

2- تحقق جنبش نرم افزاری

یکی از مهمترین رسالت ها و مسئولیت های معلمین بسیجی تلاش در جهت تحقق جنبش نرم افزاری است. عنصر محوری و هسته اصلی جنبش نرم‌افزاری، تولید دانش است. مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) تولید علم و نوآوری‌های علمی را هدف اصلی ایجاد جنبش نرم‌افزاری می خوانند و می فرمایند « در علم و تحقیق به ترجمه و فراگیری اکتفا نکنید و در مراکز علمی، تولید دانش را هدف اساسی خود قرار دهید » .

1-2- پژوهشگری و اندیشه ورزی

رهبر حکیم و فرزانه انقلاب اسلامی ایران، در سال‌های اخیر به کرات بر موضوع پژوهش به منزله یکی از موضوعات و سیاست‌های راهبردی نظام جمهوری اسلامی تأکید فرمود‌ه و نخبگان علمی کشور را در این عرصه به تلاشی خستگی‌ناپذیر فراخوانده‌اند. بر این اساس است که هر روز شاهد حضور شرافتمندانه و افتخار‌آمیز جوانان ایرانی و تبلور اندیشه‌های نوآورانه و تفکر خلاقانه‌ آنها در عرصه‌های مختلف علمی هستیم. دستیابی ایران اسلامی به دانش هسته‌ای، دانش سلول‌های بنیادی و کسب مدال‌های رنگین و رتبه‌های نخست المپیاد‌های علمی پاسخی است، به این مطالبه مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) که استادان، دانشجویان و فرهیختگان علمی کشور به آن لبیک گفته‌اند. البته نباید به این حد و به این موضوعات بسنده کرد.

سخنان ایشان، سرشار از مضامینی است که هر ایرانی دلسوخته را وا‌می‌دارد تا هر آنچه را که در توان دارند در عرصه دانش و پژوهش به میدان بیاورد و از هیچ تلاش و کوششی فروگذار نباشد. در این میان مسئولیت سنگینی متوجه جامعه معلمین به خصوص معلمین بسیجی است .

2-2- رشد همه جانبه علمی

در بحث توسعه علمی باید توجه داشت که این موضوع نباید منحصر به حوزه علوم کاربردی و مهندسی شود، بلکه باید در همه علوم به ویژه در علوم انسانی و علوم پایه نیز تلاش و همتی والا را به کار بگیریم تا حاصل آن توسعه‌ای همه‌جانبه و فراگیر شود. به تعبیری در مهندسی و طراحی علم باید همه‌ علوم را مورد توجه قرار داد و برای آن برنامه‌ داشت .

3-2- تولید علوم دین محور

در زمینه تولید و توسعه علم دینی در مقابل علم سکولار باید توجه کرد که در هر جامعه‌ای این راهبردهای علمی و تحقیقاتی است که زمینه را برای اجرای سیاست‌های اصولی یک نظام محقق می‌سازد و جامعه دینی ما نیز از این قاعده مستثنی نیست. لذا به هر میزان که در این راهبردها، چارچوب‌های اسلام ناب تبیین گردد و نسبت موضوعات و روابط مختلف نظام با مکتب و ارزش‌های اسلامی بیان شود، انسجام و هماهنگی تولید علم، حول محور اندیشه اصیل اسلامی گسترش می‌یابد و به نسبت چنین گسترشی است که می‌توان حضور دین را در ابعاد مختلف جامعه افزایش داد.

انتظار می رود آموزش و پرورش با حرکتی جهادی و مبارک در راستای طرح تحول و برای تحقق جنبش نرم‌افزاری و تولید علوم دینی؛ تحول در مبانی، اهداف و سرفصل‌های آموزشی خود را با مبنا قراردادن متون و آموزه‌های دینی، رهنمودهای امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) و نیازهای جامعه برای اعتلای ایران اسلامی آغاز نماید.

در این ارتباط،امام خمینی(ره) می‌فرمایند:

«تمام علوم، چه علوم طبیعی و چه علوم غیرطبیعی، آن که اسلام از آن می‌خواهد، آن مقصدی که اسلام دارد، این است که تمام اینها مهار شود به علوم الهی و برگشت به توحید بکند و از دانشگاه‌ها هم این معنی مطلوب است.»⁵

چگونگی تولید علوم دینی از موضوعاتی است که در سال‌های اخیر بسیاری از اندیشمندان جهان را به خود مشغول ساخته و ایران اسلامی نیز به دلیل ماهیت دینی خود بر انجام آن همت گماشته است. این موضوع در سال‌های اخیر با تأکیدات مقام معظم رهبری(مدظله‌العالی)، شتاب بیشتری گرفته و به اقدامات مؤثر و سودمندی نیز انجامیده است. با وجود این باید اذعان کرد تا حد مطلوب راه بسیاری در پیش‌رو داریم و برای رسیدن به حد انتظار، نیازمند یک حرکت جهادی هستیم. این بستری بدیع، هیجان انگیز و ضروری برای فعالیت معلمین بسیجی است.

با مطالعه و بررسی اسناد مربوط به وظایف و ماموریت های بسیج، علاوه بر وظایف و مسئولیت هایی که اشاره شد. کارکردهای ذیل با تاکید بر محیط های اجتماعی مدارس، برای معلمین بسیجی در آموزش و پرورش قابل تصور است.

ترویج فرهنگ و تفکر بسیج

مشارکت در سازندگی

 تقویت بنیه علمی و ارتقائ سطح علمی

اقدامات امدادی و اجتماعی

 تقویت بنیه نظامی و روحیه دفاعی

حفظ ارزش‌های اسلامی و ملی در جوانان

1-3- ترویج فرهنگ و تفکر بسیجی

یافته های پژوهشی نشان می دهند که از مهمترین رسالتهای معلمین بسیجی ترویج فرهنگ و تفکر بسیج در مدارس کشور است. این موضوع باید در اولویت نخست برنامه ها قرارداشته باشد. ترویج فرهنگ و تفکر بسیج را باید با ملاحظه تمامی ابعاد آن مورد بحث قرار داد. فرهنگ و تفکر بسیج؛ ابعاد بسیار گسترده و فراگیری را داراست. لذا شایسته است، با دقت مورد بررسی علمی قرارگیرد و مصادیق و شاخص های آن روشن شود. سپس ترویج آن به عنوان اولویت نخست مد نظر معلمین بسیجی قرار گیرد.

2-3- تقویت بنیه علمی

از جمله انتظاراتی که از معلمین بسیجی در فضای آموزش و پرورش و مدرسه وجود دارد، تقویت بنیه علمی نیرو های بسیجی است، فعالیت هایی که در این زمینه می توان انجام داد عبارتند از :

برگزاری کلاسهای آموزشی و تقویت بنیه علمی

برگزاری همایش‌ها و گردهمایی‌های علمی و فرهنگی

تشکیل انجمن‌ها وگروههای علمی وآموزشی

ارایه خدمات مشاوره تحصیلی

 انجام مطالعات و پژوهشهای‌ علمی کاربردی

انتشار کتب، نشریه‌ها وجزوات علمی، آموزشی

شناسایی نخبگان و فرهیختگان ممتاز و تجلیل از آنان

3-3- اقدامات امدادی و اجتماعی

اقدامات امدادی و اجتماعی نیروی مقاومت بسیج در عرصه های مختلف جامعه این موضوع را که بسیج یار و مددکار مردم است و متعلق به اقشار مختلف جامعه به خصوص مستضعفان و محرومان جامعه است به یک باور ملی تبدیل شده است. از این رو در بررسی کارکردها و رسالت معلمین بسیجی، نقش امدادی و اجتماعی در رتبه های نخست قرار دارد و این نشان از آن دارد که این انتظارهمچنان از این نهاد انقلابی وجود دارد که فعالیت های امدادی و اجتماعی خود را در اولویت های کاری خود قرار دهند و در کمک رسانی به اقشار بی بضاعت وآسیب پذیر به خصوص در محیط مدرسه به نحوی که کرامت انسانها خدشه دار نگردد، کوشا و ساعی باشند.

در این راستا موارد زیر پیشنهاد می شود :

- شناسایی و جذب منابع اقتصادی و اجتماعی

- جذب و هدایت خدمات رفاهی برای دانش آموزان نیازمند

- جمع آوری کمک های نقدی و غیر نقدی در زمان بروز حوادث

- شناخت معضلات و مفاسد اجتماعی در مدرسه وارائه روشهای مقابله ای

4-3- مشارکت در سازندگی

یکی از مهمترین عرصه های حضور در جامعه فعلی ما عرصه سازندگی و آبادانی کشور است. معلمین بسیجی می توانند با فرهنگ سازی در این عرصه نقش مهمی را ایفا نمایند. شناسایی افراد مستعد و توانمند و حمایت از آنها، سازماندهی آنها در امر سازندگی امری ضروری و بسیار کار ساز است.

فعالیت‌های فنی ـ سازندگی به ترتیب اهمیت نقش عبارتند از:

 - حمایت از اختراعات و ابتکارات

 - مشارکت در اجرای طرح‌های عام المنفعه مانند واکسیناسیون

 - مشارکت در اجرای طرح‌های ملی سازندگی

5-3- تقویت بنیه نظامی و روحیه دفاعی

به رغم آنکه از معلمین بسیجی انتظار می رود تا  نقش فرهنگی را ایفا نمایند. اما همانند سایر اقشار بسیج این قشر نیز باید آمادگی لازم را برای ایفای نقشهای امنیتی و نظامی داشته باشند. سیاست گذاری، طرح ریزی، برنامه ریزی، هماهنگی، اداره، نظارت و ارزشیابی در زمینه های جذب، آموزش، سازماندهی، بکارگیری، حفظ و انسجام فرهنگیان و آمادگی دفاع همه جانبه از انقلاب اسلامی و مقابله با تهدیدات خصوصاً  "تهدیدات نرم دشمن" از مهمترین انتظارات است.

فعالیت‌های ذیل به ترتیب مهمترین نقش را به لحاظ نظامی و امنیتی دارا هستند.

حضور نظامی در کنار بسیجیان در جنگ و رزمایشها

جمع آوری کمک‌های نقدی در بحران ها

6-3- حفظ ارزش های اسلامی و ملی در جوانان

از معلمین بسیجی انتظار می رود به منظور حفظ ارزش‌های انقلابی و اسلامی و ملی و پاسداری از هویت فرهنگی جامعه مسئولیت خطیری را دنبال ‌کنند تا فرزندان این مرز و بوم را در بحران‌های فرهنگی حفظ و از انحراف و زوال در بنیادهای فکری و رفتاری جلوگیری نمایند. از این رو بر معلمین بسیجی است تا برای تحقق این امر با استفاده از روش‌های صحیح نظام ارزشی مترقی اسلامی و با تاسی از فرهنگ انقلاب اسلامی به همگان بیاموزند و زمینه وحدت و یکپارچگی را در جامعه اسلامی فراهم آورند.

 از جمله اقداماتی که می توان در این راستا انجام داد عبارتند از:

- شناسایی الگوهای فکری و رفتاری مبتذل و پیشگیری از آن

- بر گزاری اردوهای زیارتی و سیاحتی و ایران گردی

- ارایه آموزش های معرفتی و بصیرتی

- پاسخگویی به شبهات و ابهامات سیاسی و اجتماعی

- تحلیل و تبیین رویدادهای سیاسی و اجتماعی

- برگزاری جشنواره های مسابقات فرهنگی و هنری

- انجام فعالیت های ورزشی و تربیت بدنی

پی نوشت

١ - علی احمدی، 1383

٢- بیانات حضرت آیت الله خامنه ای ، 12/10/1386

٣- بیانات حضرت آیت الله خامنه ای ، 13/10/1386

۴- فرمایشات حضرت آیت الله خامنه ای، 15/10/1386

۵ - فرمایشات  امام خمینی ،1364

منابع

1- فرمایشات حضرت امام خمینی (سره).

2- فرمایشات حضرت آیت الله خامنه ای (مدظله) .

3ـ آیت ا.. مظاهری، حسین، ویژگی های معلم خوب، انتشارات اخلاق (1376).

4- آزاد ارمکی، تقی،جایگاه بسیج شناسی اجتماعی در جامعه شناسی، مجله علمی پژوهشی بسیج شماره2 (1373).

5- حبی، محمد باقر،شاخص های فرهنگ وتفکر بسیجی (رویکردی پژوهشی )، سازمان تحقیقات و مطالعات بسیج(1383).

6- حجتی، سید محمد باقر، اسلام و تعلیم و تربیت، انتشارات دفتر نشر فرهنگ اسلامی.

7- جعفری، علامه محمد تقی، فرهنگ پیشرو فرهنگ پیرو، انتشارات علمی فرهنگی(1373).

8- دکتر حبی ،محمد باقر ، ویژگی های معلم بسیجی، ( تیر 1387).